تسنیم- روز گذشته خبر خرید و فروش سکه به قیمت یک میلیون و هفتصد هزار تومان و نیز مبادله دلار به قیمت ۵۱۰۰ تومان در خبرگزاری ها منتشر شد. برخی کارشناسان تلاش می‌کنند صعود یکباره این نرخ را به کمبود ارز ــ مثلاً به دو دلیل «افزایش تقاضای ارز مسافرتی نوروزی» و «تعطیلی برخی صرافیها» ــ نسبت دهند.
اما دقت در جریان تحولات بازار ارز کشور نشان می‌دهد روند صعودی نرخ برابری دلار در برابر ریال، از ماه ها پیش آغاز شده، و دلایل متعدد دیگری در آن نقش دارد، که حاصل برهم‌کنش مؤلفه‌های پیچیده کلان در اقتصاد ایران است. اگر دولت محترم، این عوامل را از نظر دور دارد، امکان وقوع یک بحران ارزی در کشور محتمل است.
این دلایل عبارتند از:
عدم توان دولت در حل مسائل سیاسی و گشایشهای بانکی که تأمین ارز مورد نیاز کشور را با مشکل مواجه کرده است.
عدم توازنها و تهدیدات سیاسی مانند انتظار برای مواضع اردیبهشت آینده دولت آمریکا
بی‌تدبیری و عدم توازن در توزیع و تفکیک ارز با اهداف گوناگون تولیدی، مسافرتی، قاچاق، تحصیلی، سفته‌بازی و …
بی‌تدبیری در کنترل خروج ارز ( به گفته محمدرضا پورابراهیمی در ماههای پایانی سال ۹۶ حدود ۳۰ میلیارد دلار ارز از کشور خارج شده است.)
عدم ثبات و سودآوری بازارهای تولیدی و همچنین سفته‌بازانه موازی (مانند مسکن)
واکنشهای انتظاری مردم به دلایل مختلف (به گفته پورابراهیمی میزان ارز نگهداری شده توسط مردم به ۲۰ میلیارد دلار بالغ شده است)
عدم وجود زیرساختهای لازم برای شفافیت؛ جهت کنترل سفته‌بازی و رانت
در دوره‌های گذشته بحران ارزی؛ بانکها، صرافیها و نهادهای دولتی یا وابستگان به آنها، از مهمترین بازیگران و کنشگران بحران بوده‌اند که پس از مدتی این نقشها روشن شد. نکته مهم اینکه دلیلی برای کنترل یا عدم ورود این دستگاهها و افراد در دوره جدید وجود ندارد.
طراحیهای متنوع خارجی؛ مانند جنگ ارزی ایران و آمریکا (با تئوری‌پردازی جیمز ریکاردز)
دوره زمانی طولانی ارائه ارز ارزان، فراتر از توان مؤلفه‌های متنوع اقتصاد کشور
گرچه کاهش مقطعی نرخ ارز در روزهای آینده محتمل است، اما به نظر می‌رسد در ماههای آینده با روند افزایشی نرخ ارز روبرو باشیم. گذشته از این، خطرناکترین شرایط در صورتی رقم خواهد خورد که ابزارهای کنترلی از دست دولت خارج شود. سیگنال های این شرایط وقتی قویتر می‌شود که وعده‌های افراد بلندپایه دولتی در این زمینه نادرست از آب در بیاید.
امید می‌رود در شرایط پیش رو، دولت محترم علاوه بر اطلاع‌رسانی دقیق، تجهیز و بسیج عاجل امکانات کشور برای مقابله با افزایش نادرست نرخ ارز را در دستور کار قرار دهد.